Christ is Risen!
Picture a group of pilgrims who, eager to water the roots of their Orthodox faith, decide to visit the nearby monastery.
Upon their arrival, they are warmly greeted by a monk who, in keeping with the tradition of philoxenia, offers them a small sweet and something to drink.
They tour the monastery, inhaling the tranquil air and are captivated by the centuries-old Byzantine frescoes.
As the pilgrims prepare to leave, the same monk who greeted them distributes a photo; at first, they think it is an icon of a saint but upon further inspection it becomes clear that the photo is of the monk himself.
There is not a monastery (or church) in the Orthodox world where this strange and self-absorbed behaviour would be contemplated, let alone implemented.
Unfortunately, however, there is a parallel universe, namely, the world of social media, where this type of self-centeredness is not only condoned but allowed to flourish.
In contrast to the established liturgical traditions and administrative order adhered to by the Church, the rapid growth in, and use of, social media – particularly Facebook – has left many church leaders unprepared to respond accordingly.
They seemingly do not understand this tectonic shift in technology nor realize its vast reach. Unprepared for its growth and often unresponsive to its damaging influence, the use of Facebook by clergy generally goes unchecked, often with negative consequences.
There are of course some clergy, from metropolitans to monks, who use Facebook with spiritual discernment and care, seeking to draw people closer to Christ. There are others who avoid Facebook altogether. But then there are many, perhaps even the majority of Orthodox clergy on Facebook, who use it as a tool for self-promotion.
There are numerous instances online, for example, of clergy who, abandoning their traditional priestly dress – and even monastic schema – then proceed to publicly post photos of themselves as such. Whose benefit does this behaviour serve? What cause is advanced? Is the Church strengthened and the faithful edified by monks acting like models?
I find it peculiar, perhaps due to my naiveté, when a priest goes out in plain clothes Saturday evening and then 10-hours later puts on his vestments to perform the awesome Mysteries of the Church. It is as if the priesthood is a switch that can be turned on-and-off depending on circumstance.
St. Symeon the New Theologian was once asked what a priest ought to be like; in his reply, he included the following: “Secondly, he should be humble both in his external manner and in the inner state of his soul.”
Where is the humility (and what is the point?) of continually posting “selfies” of yourself on Facebook? What is the marginal value of adding the tenth, or twentieth, picture of oneself? There will be some who, not wanting to change their ways, defend this type of behaviour as a strategy to engage the youth; of course, a rationalizing mind can justify almost anything.
It is highly doubtful that youth are looking for clergymen who behave like their other Facebook friends. Instead, what they are likely looking for is order, discipline and an example to be followed; someone who can connect them to Christ and deepen their knowledge of, and relationship with, the Church and Her Mysteries.
This is perhaps one reason why there has been increasing interest in monasticism among lay people the last number of years; in today’s turbulent world, individuals are looking for authentic and traditional Orthodox spirituality and the ascetical way of life that enables man to conquer his passions.
Still, priests are people as well and permitted a private life; but their private life should be just that, private, and not published on Facebook (not that privacy excuses inappropriate behaviour). If it is not acceptable to do it in person (like a monk handing out pictures of himself at a monastery) then it should not be acceptable online either.
Social media is a tool and like any tool that can help to preach the Word of God, it can be used for good or for evil. Instead of it being used by some for egotistical reasons, social media should be employed by the Church strategically to spread sermons, the lives of saints, to educate the faithful and ultimately to strengthen Orthodoxy – the One, Holy, Catholic and Apostolic Church.
By Evagelos Sotiropoulos
April 22, 2015
Note: this article was written in English, translated into Greek and first published on Amen.gr (text below)
Κλήρος και Μεσα Κοινωνικής Δικτύωσης
Χριστός Ἀνέστη!
Φανταστείτε ότι μια ομάδα προσκυνητών που θέλουν να ενισχύσουν τις ρίζες της ορθόδοξης πίστης τους, αποφασίζουν να επισκεφθούν ένα μοναστήρι.
Κατά την άφιξή τους στο μοναστήρι τους καλωσορίζει με αγάπη ένας μοναχός και σύμφωνα με την παράδοση της φιλοξενίας, τούς προσφέρει γλυκό και νερό.
Περιηγούνται στο μοναστήρι, εισπνέουν το καθαρό οξυγόνο και θαυμάζουν τις παλιές βυζαντινές τοιχογραφίες.
Καθώς οι προσκυνητές ετοιμάζονται να φύγουν, ο ίδιος μοναχός που τους υποδέχτηκε τούς δίνει μια φωτογραφία. Αρχικά, νομίζουν ότι είναι η εικόνα ενός αγίου, αλλά αφού την παρατηρούν καλά διαπιστώνουν ότι πρόκειται για την φωτογραφία του ίδιου του μοναχού.
Δεν υπάρχει μοναστήρι (ή εκκλησία) στον ορθόδοξο κόσμο, που θα μπορούσε να αντιμετωπίσει κανείς αυτή την περίεργη και εγωκεντρική συμπεριφορά, πόσο μάλλον να την εφαρμόσει.
Δυστυχώς, όμως, στο παράλληλο σύμπαν, δηλαδή, στο κόσμο των κοινωνικών μέσων μαζικής ενημέρωσης, αυτές οι εγωκεντρικές συμπεριφορές όχι μόνο δεν είναι κατακριτέες, αλλά και ενθαρρύνονται.
Σε αντίθεση με τις καθιερωμένες λειτουργικές παραδόσεις και τη διοικητική τάξη της Εκκλησίας, η ραγδαία ανάπτυξη και η χρήση των κοινωνικών μέσων μαζικής ενημέρωσης – ιδιαίτερα το Facebook – βρίσκει πολλούς εκκλησιαστικούς ηγέτες ανέτοιμους να ανταποκριθούν αναλόγως.
Φαινομενικά δεν καταλαβαίνουν αυτή την τεκτονική μετατόπιση στην τεχνολογία, ούτε μπορούν να αναλογιστούν την τεράστια εμβέλειά της. Απροετοίμαστοι για την ανάπτυξη της και συχνά επιζήμια επιρροή της, η χρήση του Facebook από κληρικούς είναι γενικότερα ανεξέλεγκτη και συχνά με αρνητικές συνέπειες.
Υπάρχουν βέβαια και κάποιοι κληρικοί, από Μητροπολίτες μέχρι και μοναχοί, οι οποίοι χρησιμοποιούν το Facebook με πνευματική διάκριση και φροντίδα και που σκοπό έχουν να φέρουν τον κόσμο πιο κοντά στον Χριστό. Υπάρχουν και άλλοι που αποφεύγουν εντελώς το Facebook. Όμως υπάρχουν και πάρα πολλοί, ίσως ακόμη και η πλειοψηφία των Ορθοδόξων κληρικών που χρησιμοποιούν το Facebook, ως εργαλείο αυτοπροβολής.
Υπάρχουν πολλές περιπτώσεις κληρικών, για παράδειγμα, που εγκαταλείποντας την παραδοσιακή ιερατική τους περιβολή – ακόμη και το μοναχικό σχήμα – δημοσιεύουν φωτογραφίες τους και άλλα προσωπικά. Ποιο είναι το κέρδος αυτής της συμπεριφοράς και τι εξυπηρετεί; Ποιος σκοπός προωθείται; Μήπως ενισχύεται η Εκκλησία και οικοδομείται η πίστη των χριστιανών από μοναχούς που λειτουργούν σαν μοντέλα;
Θεωρώ περίεργο, ίσως και λόγω αφέλειας, κάποιος ιερέας να κυκλοφορεί με πολιτική περιβολή το Σάββατο το βράδυ και 10 ώρες αργότερα να ντύνεται τα άμφια του για να τελέσει τα ιερά Μυστήρια της Εκκλησίας. Θα έλεγε κανείς ότι η ιεροσύνη είναι ένας διακόπτης που ανάβει και σβήνει ανάλογα με την περίσταση.
Ο Άγιος Συμεών ο Νέος Θεολόγος όταν κάποτε ρωτήθηκε πως οφείλει ένας ιερέας να φαίνεται απάντησε: «Δεύτερον, θα πρέπει να είναι ταπεινός, τόσο στην εξωτερική του εικόνα όσο και στην εσωτερική κατάσταση της ψυχής του.”
Που είναι η ταπεινότητα (και ποια η ουσία) της δημοσίευσης τόσων προσωπικών φωτογραφιών στο Facebook; Που σταματούν τα όρια της προσθήκης εικόνων, του εαυτού μας; Θα υπάρξουν κάποιοι που δεν θα θελήσουν να αλλάξουν αυτή την τακτική, με τη δικαιολογία ότι είναι μία στρατηγική που προσελκύει τους νέους. Φυσικά, ένας ορθολογιστικά σκεπτόμενος νους μπορεί να δικαιολογήσει σχεδόν τα πάντα.
Αναμφίβολα οι νέοι δεν ψάχνουν για κληρικούς που συμπεριφέρονται σαν όλους τους άλλους φίλους τους στο Facebook. Αντ ‘αυτού, αυτό που πιθανότατα ψάχνουν είναι η τάξη, η πειθαρχία και ένα παράδειγμα προς μίμηση, κάποιον που θα μπορεί να τους φέρει κοντά στο Χριστό για να εμβαθύνουν τις γνώσεις τους, και τη σχέση τους με την Εκκλησία και τα Μυστήρια Της.
Αυτός είναι ίσως ένας από τους λόγους που υπήρξε αυξανόμενο ενδιαφέρον από λαϊκούς στον μοναχισμό τα τελευταία χρόνια. Στη σημερινή ταραγμένη εποχή μας, αναζητείται η αυθεντική και παραδοσιακή ορθόδοξη πνευματικότητα και ο ασκητικός τρόπος ζωής που θα επιτρέπει στον άνθρωπο να νικήσει τα πάθη του.
Οι ιερείς είναι άνθρωποι, όπως όλοι μας με προσωπική και ιδιωτική ζωή, αλλά η ιδιωτική τους ζωή θα πρέπει να είναι ιδιωτική και όχι να κοινοποιείται, στο Facebook (όχι ότι η δικαιολογία της ιδιωτικής ζωής επιτρέπει ανάρμοστη συμπεριφορά). Εάν δεν είναι αποδεκτή η προσωπική προβολή (όπως ένας μοναχός στο μοναστήρι που μοιράζει φωτογραφίες με τον εαυτό του), τότε δεν θα πρέπει να είναι αποδεκτή και στο διαδίκτυο.
Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης είναι ένα εργαλείο και όπως κάθε εργαλείο, μπορεί να βοηθήσει στη διάδοση του Λόγου του Θεού. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί για καλό ή για κακό. Αντί να χρησιμοποιείται από κάποιους μόνο για την ικανοποίηση του εγωϊσμού τους, τα κοινωνικά μέσα μαζικής ενημέρωσης θα πρέπει να χρησιμοποιούνται από την Εκκλησία με στρατηγική, για να διαδίδεται το καλό μήνυμα, οι βίοι των αγίων, ώστε να εκπαιδεύονται οι πιστοί και τελικά να ενισχύεται η Ορθοδοξία – η Μία, Αγία, Καθολική και Αποστολική Εκκλησία.