Ecumenical Patriarch Bartholomew, the Abbess of Chrysopigi, and the Love of the Church

December 2, 2018

By Evagelos Sotiropoulos, Archon Ostiarios

Two days following the Feast of St. Andrew the First-Called Apostle and the Patronal Feast of the Ecumenical Patriarchate of Constantinople, our Holy Metropolis is pleased to publish Ecumenical Patriarch Bartholomew, the Abbess of Chrysopigi, and the Love of the Church. This interview is timely, as well, because today our Holy Church celebrates the memory of St. Porphyrios Kafsokalyvitis who had a unique and special bond with the Holy Patriarchal and Stavropegic Monastery of Chrysopigi in Chania of Crete.

Mother Theoxeni is the Abbess of Chrysopigi. She first visited Canada and our Metropolis in March 2015 during Great Lent; with the blessing of His Eminence Metropolitan Sotirios, she delivered a keynote spiritual address on the life of St. Porphyrios. Mother Abbess Theoxeni also contributed a chapter in the recently published book sponsored by the Ecumenical Patriarchate Archons in Canada, Bartholomew in Canada: A Twenty Year Celebration, with the title: “Ecumenical Patriarch Bartholomew: The Abbot of the Great Church of Christ.” During a visit to Canada earlier this year, Mother Abbess Theoxeni was gracious to set some time aside to discuss the Monastery of Chrysopigi and its relationship with the Ecumenical Patriarchate and His All-Holiness Ecumenical Patriarch Bartholomew, among other topics of interest.

Chrysopigi is a “Patriarchal and Stavropegic” Monastery; can you kindly explain to our readers what this distinction is and its relationship with the Phanar?

The institution of the patriarchal and stavropegic monastery is very ancient in the Church. From the ninth century, the Ecumenical Patriarchate began to make use of its special privilege to establish stavropegic monasteries in Metropolises under its jurisdiction. The word “Stavropegic” derives from the joining of “cross” and “to affirm” because historically a monastery was established as stavropegic when the foundation stone of the Katholikon, that is, the central church of a monastery, was completed with a cross by the patriarch or his representative. The monastery was officially sanctioned by a formal patriarchal seal, a document that secured the canonical rights of the Ecumenical Patriarchate. In patriarchal and stavropegic monasteries, the name of the ecumenical patriarch is commemorated.

There are many stavropegic monasteries in Greece and Cyprus, but also in Russia, Ukraine, Serbia, Romania, Bulgaria, Poland, and they continue to be founded in the world today.

Stavropegic monasteries and, more broadly, monasteries in general, served as a calm shelter during waves of invaders in different times and played an important role in shaping and safeguarding the consciousness of the Orthodox faithful throughout the course of history. They had an especially important role in Crete, during the period of long-suffering experienced under Venetian and Ottoman rule. The historical course of patriarchal and stavropegic monasteries affirms the unshakeable union between the Church of Crete and the Great Church of Christ onto the ages.

The Holy Monastery of the Lady of the Life-Giving Spring–Chrysopigi became stavropegic in the year 1654, while the relevant patriarchal seal (patriarchal letter) was issued in 1681. A renewal of its stavropegic status took place in 1706 with the seal of Patriarch Gabriel III, and again in 1797 with the seal of the Hieromartyr Gregory V.

The spiritual relationship between Chrysopigi and the Mother Church continues today. We commemorate daily in the Divine Liturgy the name of His All-Holiness Ecumenical Patriarch Bartholomew. His All-Holiness, during his visits to Crete, blessed our Monastery and the Sisterhood five times. In November 1992, during his first formal visit, the Sisterhood welcomed him led by Gerontissa Theosemni of blessed memory, who particularly respected the Ecumenical Patriarchate and with great zeal honoured the work and unifying actions of the Mother Church, together with her most respected primate. In June 2002, His All-Holiness visited Chrysopigi and performed a Trisagion [memorial service] for Gerontissa Theosemni of blessed memory (†2000); thereafter, he visited the new monastic settlement, which St. Porphyrios Kafsokalyvitis urged the Sisterhood to move to, and laid the foundation stone for our Katholikon, dedicated to the Transfiguration [Metamorphosis]. He also walked the stone-built pathways, blessed the monastic surroundings and prayed at the cave-chapels. In October 2009, he visited Chrysopigi, where a formal welcoming and doxology took place in the presence of thousands of faithful, and laid the foundation stone on a parcel of land that was donated by our Monastery to the institution “Daycare and Training Centre for Persons with Special Needs,” which services children and youth. On September 2, 2012, His All-Holiness presided over the dedication of the Transfiguration Katholikon; on the same day, he performed an Agiasmos [Blessing of the Waters] service at our Monastery’s Environmental Education Centre. On June 26, 2016, the Sunday of All Saints, at the conclusion of the Holy and Great Council, His All-Holiness blessed our Monastery, together with the other primates and members of the Council, and laid the foundation stone for the new parish dedicated to St. Porphyrios Kafsokalyvitis located on our Monastery grounds.

I understand that some Sisters from Chrysopigi also serve on a rotational basis at the Zoodochos Pigi (Lady of the Life-Giving Spring) Monastery at Baloukli in Constantinople. Can you speak to this point and the importance of diakonia (service) to the Ecumenical Patriarchate?

Each year, Sisters from our Monastery of Chrysopigi serve at Baloukli for approximately three months, consistent with the permitted stay with a visitor visa.

The Sisters at Baloukli, which is dedicated to the Lady of the Life-Giving Spring – as is our Monastery – adhere to the monastic program and fulfill their service responsibilities, as they do here at Chrysopigi. All of the church services are conducted each day; very often, pilgrims and visitors, including dignitaries, who visit Constantinople from around the world, make their way to the Monastery and participate in the Divine Liturgy that is conducted in the mornings, as well as the vespers service that takes place early in the evening.

Of course, other monastic sisterhoods also serve at Baloukli.

The presence of monastics at the historic Monastery of Baloukli, in Constantinople, is very important, because it allows for the continuation of the monastic tradition.

At the same time, we feel that we all owe a debt of service in response to the call of our Ecumenical Patriarch: “Visit us often! You should feel that your home is here. Let me impress upon you that the City [Constantinople] is not far from you. She is with you; she has you in her heart. Visit in order to experience the spiritual majesty and the nobility of Romiosini of Byzantium. If every one of your visits here will be joy and satisfaction and learning for you, for us, who bear the burden of history for so many centuries, it will be encouragement and a promise that you do not leave us alone without support”.

This past June, as is often the case, you and a synod of Sisters made a pilgrimage to the Phanar to celebrate the Feast of the Holy Apostle Bartholomew and the Name Day of His All-Holiness. What are your observations and thoughts about the Ecumenical Patriarchate continuing its service of love and unity for global Orthodoxy today?

In Constantinople, for seventeen centuries now, beats the heart of Orthodoxy. The founder and protector of the Church of Constantinople is Saint Andrew the First-Called Apostle. The Ecumenical Patriarchate is based in the Phanar, the spiritual centre of the Orthodox Church, the timeless and ecumenical symbol of unity, who with goodwill has fought the good fight for the protection and dissemination of the Orthodox faith, just as it has received — unchanged and uncorrupted — from the apostolic times.

The primate of the Great Church of Christ, Ecumenical Patriarch Bartholomew, with his charismatic presence, his inspiring words, and his multifaceted actions for the unity of the One, Holy, Catholic, and Apostolic Church, the promotion of religious freedom and human rights, as well as for the protection of the natural environment, has been recognized as an international personality and dignitary with the highest global stature. With the highest degree of responsibility he bears the burden of the oecumene on his shoulders. With care he steers a course through the tragic moments of humanity and wrestles with the hard reality to protect the value and ideals of the Orthodox faithful, in order to preserve the unity of the Church, and to provide a global witness of love, peace, reconciliation and fraternity, as a guide towards the Kingdom of Heaven.

Continuing on this theme, the Ecumenical Patriarch, together with primates of the autocephalous Orthodox churches, visited Chrysopigi during the week of Pentecost and the Holy and Great Council that was held in Crete two years ago. In addition to being personally honoured by the Ecumenical Patriarchate to be an official delegate to the Council, the Monastery of Chrysopigi (Kastro), hosted a luncheon for hierarchs following the Synodal Divine Liturgy for the Sunday of All Saints. Can you share your experience of this historic and unique event in the life of the Church?

It was a great honour for me to participate in the Holy and Great Council. It gave me the unique opportunity to live and experience this spiritual event of the gathering of bishops from many different countries around the world.

The work of the Council was a spiritual labour, preceded each morning by the Divine Liturgy at the nearby monastery of Gonia. The Divine Liturgy was performed in different languages each day and presided over by the various local autocephalous churches who participated in the Council.

I confess that it is impossible for me to put into words the spiritual atmosphere, the expression of ethos by the Orthodox bishops, the expression of the highest responsibility, together with the fortitude and patience of the hundreds of hierarchs, who together through common worship and precise application of Orthodox theology expressed the consciousness and unity of the One, Holy, Catholic, and Apostolic Church.

The Holy Spirit was common and everywhere present in the Council. The primates, together with all of the participating hierarchs, expressed themselves with inspiring theological words, through the Council’s Chair, His All-Holiness Ecumenical Patriarch Bartholomew, who in general terms expressed the unity of the Council.

On the same day, Ecumenical Patriarch Bartholomew laid the foundation stone at Chrysopigi for the Church of St. Porphyrios Kafsokalyvitis, who is a modern-day saint and much beloved by the faithful. Can you talk about St. Porphyrios, including his relationship to Chrysopigi, as well as the Ecumenical Patriarchate and His All-Holiness, who presided over the Holy and Sacred Synod when St. Porphyrios (and St. Meletios of Ypseni in Rhodes) was entered in the registry of saints of the Orthodox Church in November 2013?

As referenced above, at the conclusion of the Holy and Great Council, that is, on the Sunday of All Saints (July 26, 2016), our Monastery had the unique blessing and honour to welcome the visit of the holy primates and their delegations of bishops. In the Katholikon of Metamorphosis [at Kastro] a doxology took place and subsequently a formal luncheon for all of the Council participants.

That same afternoon, His All-Holiness laid the foundation stone for the Church of St. Porphyrios at our Monastery, whose construction continues with traditional methods, including with stone from the local natural environment. Indeed, it must be mentioned that the construction of the parish was assisted and continues to be assisted by many individuals from Toronto, as well as from many cities of Canada and the United States, a fact which clearly shows the universal appeal of the Saint.

The spiritual relationship of our Monastery with St. Porphyrios is linked with the beginning of the settlement of Chrysopigi by Gerontissa Theosemni of blessed memory and the first two sisters of Chrysopigi, where the Saint had visited, blessing the new sisterhood together and guiding them on their way.

The sisterhood of Chrysopigi was connected with St. Porphyrios with great reverence and respect, and developed a long distance spiritual relationship and communication with him. With his initiation and blessing did we begin constructing the new monastery of Metamorphosis, in the area of the caves where the Saint had directed us to by the grace of God. At the same time, St. Porphyrios encouraged the sisterhood to elevate the monastic life in the surrounding areas, to revive the ruined chapels and caves/hermitages nearby, as well as to protect the local habitat with the trees, birds, and natural springs.

The fatherly words of St. Porphyrios have been catalogued in the book “Wounded by Love: The Life and Wisdom of Saint Porphyrios,” which our Monastery has published. This book has been translated into more than twenty languages around the world and has been read by millions of people, transmitting to them words of comfort, hope, joy and the meaning of life and salvation.

St. Porphyrios valued and revered the person of Ecumenical Patriarch Bartholomew and referred to him always with respect, love, and confidence in the Mother Church. It is a very blessed coincidence that Ecumenical Patriarch Bartholomew had the great pleasure and honour to preside over the official proclamation of sainthood for St. Porphyrios during his patriarchal tenure.

Ὁ Οἰκουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαῖος, ἡ Ἡγουμένη τῆς Χρυσοπηγῆς καί ἡ διακονία ἀγάπης τῆς Ἐκκλησίας

Δύο ἡμέρες μετά τήν ἑορτή τοῦ Ἁγίου Ἀνδρέα, τοῦ Πρωτοκλήτου τῶν Ἀποστόλων, πού εἶναι καί ἡ Θρονική ἑορτή τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου τῆς Κωνσταντινουπόλεως, ἡ Ἱερά μας Μητρόπολη ἔχει τήν χαρά νά δημοσιεύει τήν συνέντευξη Ὁ Οἰκουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαῖος, ἡ Ἡγουμένη τῆς Χρυσοπηγῆς καί ἡ διακονία ἀγάπης τῆς Ἐκκλησίας. Ἡ συνέντευξη αὐτή εἶναι καί γιά ἕναν ἄλλο λόγο ἐπίκαιρη, ἐπειδή σήμερα ἡ Ἁγία μας Ἐκκλησία ἑορτάζει τήν μνήμη τοῦ Ἁγίου Πορφυρίου τοῦ Καυσοκαλυβίτου, ὁ ὁποῖος εἶχε μοναδικό καί ἰδιαίτερο πνευματικό δεσμό μέ τήν Ἱερά Πατριαρχική καί Σταυροπηγιακή Μονή Χρυσοπηγῆς, στά Χανιά τῆς Κρήτης.

Ἡ Γερόντισσα Θεοξένη εἶναι ἡγουμένη τῆς Μονῆς Χρυσοπηγῆς. Ἐπισκέφθηκε γιά πρώτη φορά τόν Καναδᾶ καί τήν Μητρόπολή μας τόν Μάρτιο τοῦ 2015, κατά τήν περίοδο τῆς Μεγάλης Σαρακοστῆς• μέ τήν εὐλογία τοῦ Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου κ. Σωτηρίου, παρουσίασε μία σημαντική ομιλία γιά τήν ζωή τοῦ Ἁγίου Πορφυρίου. Ἡ ἡγουμένη Θεοξένη ἐπίσης συμμετεῖχε μέ ἕνα ἄρθρο στήν πρόσφατη ἔκδοση τοῦ βιβλίου πού τό ἐπιμελήθηκαν οἱ Ἄρχοντες τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου στόν Καναδᾶ, Ὁ Πατριάρχης Βαρθολομαῖος στόν Καναδᾶ: Ἑορτασμός 20 χρόνων, μέ τίτλο «Οἰκουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαῖος: Ὁ Ἡγούμενος τῆς Μεγάλης τοῦ Χριστοῦ Ἐκκλησίας». Κατά τήν ἐπίσκεψή της στόν Καναδᾶ, πρίν λίγους μῆνες, εἶχε τήν εὐγένεια καί τήν ἀγάπη νά μᾶς παραχωρήσει χρόνο, γιά νά μιλήσει, μεταξύ ἄλλων ἐνδιαφερόντων θεμάτων, γιά τό μοναστήρι τῆς Χρυσοπηγῆς καί τήν σχέση του μέ τό Οἰκουμενικό Πατριαρχεῖο καί τήν Α.Θ.Παναγιότητα, κ.κ. Βαρθολομαῖο.

Ἡ Χρυσοπηγή εἶναι «Πατριαρχική καί Σταυροπηγιακή» Μονή — ἔχετε τήν εὐγενή καλοσύνη νά ἐξηγήσετε στούς ἀναγνῶστες μας τί σημαίνει αὐτός ὁ ὅρος καί ποιά ἡ σχέση του μέ τό Φανάρι;

Ὁ θεσμός τῶν πατριαρχικῶν καί σταυροπηγιακῶν μονῶν εἶναι πολύ παλαιός στήν Ἐκκλησία. Ἀπό τόν 9ο αἰώνα, τό Οἰκουμενικό Πατριαρχεῖο ἄρχισε νά κάνει χρήση τοῦ εἰδικοῦ προνομίου του νά ἱδρύει μέσα στίς Μητροπόλεις τῆς δικαιοδοσίας του τίς λεγόμενες σταυροπηγιακές μονές. Ἡ λέξη «Σταυροπήγιο» προέρχεται ἀπό τά συνθετικά «σταυρός» καί «πήγνυμι», διότι ἱστορικά μία μονή καθιερωνόταν ὡς σταυροπηγιακή μέ τήν τοποθέτηση στά θεμέλια τοῦ καθολικοῦ της, δηλαδή τοῦ κεντρικοῦ ναοῦ, ἑνός Σταυροῦ ἀπό τόν Πατριάρχη ἤ τόν ἐκπρόσωπό του. Ἡ μονή ἐπικυρωνόταν μέ ἐπίσημο πατριαρχικό σιγίλλιο, ἔγγραφο τό ὁποῖο διασφάλιζε τά κανονικά δικαιώματα τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου. Στίς πατριαρχικές σταυροπηγιακές μονές μνημονεύεται τό ὄνομα τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχη.

Σταυροπηγιακές εἶναι πολλές μονές στήν Ἑλλάδα, στήν Κύπρο, ἀλλά καί στή Ρωσία, Οὐκρανία, Σερβία, Ρουμανία, Βουλγαρία, Πολωνία, ἐνῶ ἐξακολουθοῦν καί σήμερα νά ἱδρύονται ἀνά τόν κόσμο.

Οἱ σταυροπηγιακές μονές καί γενικότερα τά μοναστήρια ἦταν οἱ προμαχῶνες στά κύματα τῶν κατά καιρούς ἐπιδρομέων καί διαδραμάτισαν σημαντικό ρόλο στή διαμόρφωση καί διαφύλαξη τῆς αὐτοσυνειδησίας τοῦ Ὀρθοδόξου Γένους κατά τήν ἱστορική του διαδρομή. Ἰδιαιτέρως σημαντικό ρόλο εἶχαν στήν Κρήτη, κατά τή διάρκεια τῶν μακρῶν χαλεπῶν αἰώνων τῆς ἐνετοκρατίας καί τῆς τουρκοκρατίας. Ἡ ἱστορική πορεία τῶν Πατριαρχικῶν καί Σταυροπηγιακῶν Μονῶν ἐπιβεβαιώνει τούς ἀκατάλυτους δεσμούς τῆς Ἐκκλησίας τῆς Κρήτης μέ τήν Ἁγία τοῦ Χριστοῦ Μεγάλη Ἐκκλησία ἀνά τούς αἰῶνες.

Ἡ Ἱερά Μονή Ζωοδόχου Πηγῆς – Χρυσοπηγῆς ἔγινε σταυροπηγιακή τό ἔτος 1654, ἐνῶ τό σχετικό πατριαρχικό σιγίλλιο (πατριαρχικό γράμμα) ἐκδόθηκε τό 1681. Ἀνανέωση τῆς σταυροπηγιακῆς της ἀξίας ἔγινε τό 1706 μέ σιγίλλιο τοῦ Πατριάρχου Γαβριὴλ Γ΄ καί ἐπίσης τό 1797 μέ σιγίλλιο τοῦ Ἱερομάρτυρα Πατριάρχη Γρηγόριο Ε΄.

Ἡ πνευματική σχέση τῆς Χρυσοπηγῆς μέ τήν Μητέρα Ἐκκλησία συνεχίζεται μέχρι σήμερα. Καθημερινῶς μνημονεύεται στή Θεία Λειτουργία τό ὄνομα τοῦ Παναγιωτάτου Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου κ.κ. Βαρθολομαίου. Ἡ Α.Θ.Π., κατά τίς ἐπισκέψεις του στήν Κρήτη, εὐλόγησε τήν Μονή καί τήν ἀδελφότητά μας πέντε φορές. Τόν Νοέμβριο τοῦ 1992, κατά τήν πρώτη ἐπίσημη ἐπίσκεψη του, τόν ὑποδέχθηκε ἡ ἀδελφότης μέ τήν ἀείμνηστη Γερόντισσα Θεοσέμνη, ἡ ὁποία σεβόταν ἰδιαιτέρως τόν θεσμό τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου καί τιμοῦσε ὑπερβαλλόντως τό ἔργο καί τήν ἑνοποιό δράση τῆς Μητέρας Ἐκκλησίας καί τοῦ σεπτοῦ Προκαθημένου της. Τόν Ἰούνιο τοῦ 2002, ἡ Α.Θ.Π. ἦλθε στή Χρυσοπηγή, τέλεσε τρισάγιο στόν τάφο τῆς ἀείμνηστης Γερόντισσας Θεοσέμνης (†2000) καί ἐν συνεχείᾳ μετέβη στόν χῶρο τῆς νέας μοναστικῆς ἐγκατάστασης πού ὑπέδειξε στήν ἀδελφότητά μας ὁ ἅγιος Πορφύριος ὁ Καυσοκαλυβίτης καί θεμελίωσε τό νέο Καθολικό τῆς Μονῆς μας, ἀφιερωμένο στή Μεταμόρφωση. Περπάτησε ἐπίσης στά λιθόστρωτα μονοπάτια, εὐλόγησε τή μοναστική περιοχή καί προσκύνησε στά σπήλαια-παρεκκλήσια. Τόν Ὀκτωβριο τοῦ 2009 ἐπισκέφθηκε τήν Χρυσοπηγή, ὅπου ἔγινε ἐπίσημη ὑποδοχή καί δοξολογία, παρουσίᾳ χιλιάδων ἀνθρώπων, καί θεμελίωσε σέ ἔκταση πού δωρήθηκε ἀπό τή Μονή μας τό ἵδρυμα ΚΗΦΑΑΜΕΑ (Κέντρο Ἡμερήσιας Φροντίδας καί Ἀπασχόλησης Ἀτόμων Μέ Εἰδικές Ἀνάγκες), τό ὁποῖο ἐξυπηρετεῖ παιδιά καί νέους μέ εἰδικές ἀνάγκες. Στίς 2 Σεπτεμβρίου 2012 ὁ Παναγιώτατος τέλεσε τά ἐγκαίνια τοῦ νέου Καθολικοῦ τῆς Μεταμορφώσεως καί τήν ἴδια ἡμέρα ἔκανε ἁγιασμό στό Κέντρο Περιβαλλοντικῆς Ἐκπαίδευσης τῆς Μονῆς μας. Στίς 26 Ἰουνίου 2016, τήν Κυριακή τῶν Ἁγίων Πάντων, κατά τή λήξη τῆς Ἁγίας καί Μεγάλης Συνόδου, ἡ Α.Θ.Π. εὐλόγησε τή Μονή μας μέ τούς ἁγίους Προκαθημένους καί τά μέλη τῆς Συνόδου, καί θεμελίωσε τόν ὑπό ἀνέγερση ναό τοῦ Ἁγίου Πορφυρίου τοῦ Καυσοκαλυβίτη στή μοναστική περιοχή.

Γνωρίζω, ἐπίσης, ὅτι ἀδελφές ἀπό τήν Χρυσοπηγή διακονοῦν τακτικά στήν Μονή τῆς Ζωοδόχου Πηγῆς – Μπαλουκλῆ, στήν Κωνσταντινούπολη. Μπορεῖτε νά μιλήσετε γι’ αὐτό, καθώς καί γιά τήν σημασία τῆς διακονίας στό Οἰκουμενικό Πατριαρχεῖο;

Ἀδελφές μας ἀπό τήν Ἱ. Μονή Χρυσοπηγῆς διακονοῦν κάθε χρόνο στό Μπαλουκλῆ γιά ἕνα τρίμηνο, ὅσο ἐπιτρέπει ἡ βίζα μέ τήν ὁποία εἰσέρχονται στή χώρα.

Οἱ ἀδελφές στή Μονή Μπαλουκλῆ, πού εἶναι ἀφιερωμένη ὅπως καί ἡ Μονή μας στήν Παναγία τήν Ζωοδόχο Πηγή, ἀκολουθοῦν τό μοναστικό πρόγραμμα καί κάνουν τά διακονήματα, ὅπως καί στή Χρυσοπηγή. Γίνονται ὅλες οἱ ἀκολουθίες καθημερινῶς καί πολύ συχνά οἱ προσκυνητές καί οἱ ἐπισκέπτες τῆς Μονῆς πού φθάνουν στήν Κωνσταντινούπολη ἀπ’ ὅλο τόν κόσμο, συμμετέχουν στή Θεία Λειτουργία τό πρωί, καθώς καί στόν ἑσπερινό, πού γίνεται νωρίς τό ἀπόγευμα.

Βεβαίως στό Μπαλουκλῆ διακονοῦν καί ἄλλες μοναστικές ἀδελφότητες.

Ἡ παρουσία μοναχῶν στήν ἱστορική Μονή Μπαλουκλῆ, στήν Κωνσταντινούπολη, εἶναι πολύ σημαντική, διότι ἔτσι συνεχίζεται ἡ μακραίωνη μοναστική παράδοση.

Ταυτόχρονα νοιώθουμε ὅτι χρέος ἱερό ὅλων μας εἶναι ἡ ἀνταπόκριση στό κάλεσμα τοῦ Πατριάρχη μας: «Νά μᾶς ἔρχεσθε συχνά! Ἐδῶ εἶναι τό σπίτι σας. Ἔτσι νά αἰσθάνεσθε! Νά σᾶς εἴπωμεν ὅτι ἡ Πόλις δέν εἶναι μακριά σας. Εἶναι μαζί σας. Σᾶς ἔχει εἰς τήν καρδιά της. Νά ἔρχεσθε, γιά νά βιώνετε τό πνευματικό μεγαλεῖο καί τήν ἀρχοντιά τῆς Ρωμηοσύνης. Ἐάν κάθε ἐδῶ ἐπίσκεψή σας γιά σᾶς θά εἶναι χαρά καί ἱκανοποίησις καί μαθητεία, δι᾿ ἡμᾶς, πού σηκώνουμε τήν ἱστορία τόσον πολλῶν αἰώνων, θά εἶναι ἐνίσχυσις καί ὑπόσχεσις ἀπό σᾶς ὅτι δέν μᾶς ἀφήνετε μόνους χωρίς συμπαράστασι».

Τόν περασμένο Ἰούνιο, ὅπως συχνά γίνεται, ἐσεῖς καί μία ὁμάδα ἀδελφῶν προσκυνήσατε στό Φανάρι καί συμμετείχατε στήν ἑορτή τοῦ Ἁγίου Ἀποστόλου Βαρθολομαίου καί στά ὀνομαστήρια τοῦ Παναγιωτάτου. Ποιές εἶναι οἱ διαπιστώσεις καί οἱ σκέψεις σας γιά τό Οἰκουμενικό Πατριαρχεῖο, πού συνεχίζει τήν διακονία τῆς ἀγάπης καί τῆς ἑνότητας γιά τήν οἰκουμενική Ὀρθοδοξία σήμερα;

Στήν Κωνσταντινούπολη χτυπᾶ, δεκαεπτά αἰῶνες τώρα, ἡ καρδιά τῆς Ὀρθοδοξίας. Ἱδρυτής καί προστάτης τῆς Ἐκκλησίας τῆς Κωνσταντινουπόλεως εἶναι ὁ ἅγιος Ἀνδρέας, ὁ πρωτόκλητος τῶν Ἀποστόλων. Στό Φανάρι ἑδρεύει τό Οἰκουμενικό Πατριαρχεῖο, ὁ πνευματικός πυρήνας ὅλων τῶν Ὀρθόδοξων Ἐκκλησιῶν, διαχρονικό καί οἰκουμενικό σύμβολο ἑνότητας, πού μέ αἴσθημα ἀλληλεγγύης ἔχει ταχθεῖ στόν ἀγώνα γιά τήν προστασία καί τή διάδοση τῆς ὀρθόδοξης πίστης, ὅπως ἔχει παραληφθεῖ ἀπαρασάλευτη καί ἀπαραχάρακτη ἀπό τούς πρώτους ἀποστολικούς χρόνους.

Ὁ Προκαθήμενος τῆς Μεγάλης τοῦ Χριστοῦ Ἐκκλησίας, ὁ Οἰκουμενικός Πατριάρχης κ.κ. Βαρθολομαῖος, μέ τή χαρισματική παρουσία του, τόν ἐμπνευσμένο λόγο καί τήν πολύπλευρη δράση του γιά τήν ἑνότητα τῆς Μίας, Ἁγίας, Καθολικῆς καί Ἀποστολικῆς Ἐκκλησίας, γιά τήν προώθηση τῆς θρησκευτικῆς ἐλευθερίας καί τῶν ἀνθρώπινων δικαιωμάτων, ἀλλά καί γιά τήν προστασία τοῦ περιβάλλοντος, ἔχει ἀναγνωρισθεῖ ὡς ὑπερεθνική προσωπικότητα μέ παγκόσμια ἀκτινοβολία. Μέ ὕψιστο αἴσθημα εὐθύνης ὁ Πατριάρχης φέρει στούς ὤμους του τό βάρος τῆς Οἰκουμένης. Πορεύεται πάνω στίς τραγικές στιγμές τῆς ἀνθρωπότητας καί μάχεται μέ τή σκληρή πραγματικότητα νά φυλαχθοῦν οἱ ἀξίες καί τά ἰδανικά τοῦ Γένους τῶν Ὀρθοδόξων ἀκατάβλητα, νά διαφυλαχθεῖ ἡ ἑνότητα τῆς Ἐκκλησίας καί νά δίνεται ἀνά τήν οἰκουμένη ἡ μαρτυρία τῆς ἀγάπης, τῆς εἰρήνης, τῆς καταλλαγῆς καί τῆς συμφιλίωσης, ὡς ὁδοδείκτης πρός τή Βασιλεία τῶν Οὐρανῶν.

Συνεχίζουμε μέ αὐτό τό θέμα. Ὁ Οἰκουμενικός Πατριάρχης, μαζί μέ τούς Προκαθημένους τῶν αὐτοκεφάλων Ὀρθοδόξων Ἐκκλησιῶν, ἐπισκέφθηκε τήν Χρυσοπηγή τήν ἑβδομάδα τῆς Πεντηκοστῆς, κατά τήν Ἁγία καί Μεγάλη Σύνοδο πού πραγματοποιήθηκε στήν Κρήτη πρίν ἀπό δύο χρόνια. Παράλληλα μέ τήν τιμή πού προσωπικῶς εἴχατε ἀπό τό Οἰκουμενικό Πατριαρχεῖο νά συμμετέχετε ὡς ἐπίσημη ἐκπρόσωπος στήν Σύνοδο, στό Μοναστήρι τῆς Χρυσοπηγῆς (στό Κάστρο) παρατέθηκε τράπεζα φιλοξενίας πρός τούς Ἱεράρχες, μετά ἀπό τήν Συνοδική Θεία Λειτουργία, τήν Κυριακή τῶν Ἁγίων Πάντων. Μπορεῖτε νά μοιραστεῖτε μαζί μας τήν ἐμπειρία σας ἀπό αὐτό τό ἱστορικό καί μοναδικό γεγονός τῆς Ἐκκλησιαστικῆς ζωῆς;

Ἡ μεγάλη τιμή πού μοῦ ἔγινε νά συμμετέχω στήν Ἁγία καί Μεγάλη Σύνοδο, μοῦ ἔδωσε τήν μοναδική εὐκαιρία νά ζήσω ἐκ τῶν ἔσω αὐτό τό πνευματικό γεγονός τῆς συνάθροισης ἐπισκόπων ἀπ’ ὅλο τόν κόσμο καί ὅλες τίς χῶρες.

Οἱ ἐργασίες τῆς Συνόδου ἦταν μία πνευματική τελετουργία, ἡ ὁποία ἀκολουθοῦσε μετά τήν πρωινή Θεία Λειτουργία στό γειτονικό μοναστήρι τῆς Γωνιᾶς. Ἡ Θεία Λειτουργία τελεῖτο σέ διαφορετική γλώσσα κάθε μέρα ἀπό τίς Ἐκκλησίες πού συμμετεῖχαν στή Σύνοδο.

Ὁμολογῶ ὅτι ἀδυνατῶ νά περιγράψω μέ λόγια τήν πνευματική ἀτμόσφαιρα, τήν ἔκφραση τοῦ ἤθους ὅλων τῶν Ὀρθόδοξων Ἐπισκόπων, τήν ἔκφραση τῆς ὑψηλῆς εὐθύνης, ἀλλά καί τήν πολύωρη ἀντοχή καί ἐπιμονή τῶν ἑκατοντάδων Ἀρχιερέων, πού μέ τήν κοινή λατρεία καί τήν ἀκρίβεια τῆς διατύπωσης τῆς ὀρθόδοξης θεολογίας ἐξέφρασαν τήν αὐτοσυνειδησία καί τήν ἑνότητα τῆς Μίας, Ἁγίας, Καθολικῆς καί Ἀποστολικῆς Ἐκκλησίας.

Ἦταν κοινή καί πανθομολογούμενη ἡ διαπίστωση τῆς παρουσίας τοῦ Ἁγίου Πνεύματος ἐν τῇ Συνόδῳ. Οἱ Προκαθήμενοι, καθώς καί ἄλλοι συμμετέχοντες Ἀρχιερεῖς, ἐκφράστηκαν μέ ἐμπνευσμένο θεολογικό λόγο, μέ ἐπικεφαλῆς τήν Α.Θ.Π., τόν Οἰκουμενικό Πατριάρχη κ.κ. Βαρθολομαῖο, ὁ ὁποῖος κατά γενική ὁμολογία ὑπῆρξε ὁ ἐκφραστής τῆς ἑνότητας τῆς Συνόδου.

Τήν ἴδια ἡμέρα, ὁ Οἰκουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαῖος στήν Χρυσοπηγή ἔθεσε τόν θεμέλιο λίθο τοῦ Ναοῦ τοῦ Ἁγίου Πορφυρίου Καυσοκαλυβίτου, τοῦ σύγχρονου Ἁγίου τῆς Ἐκκλησίας μας καί ἰδιαίτερα προσφιλοῦς γιά τούς πιστούς. Μπορεῖτε νά μᾶς μιλήσετε γιά τόν Ἅγιο Πορφύριο καί γιά τήν σχέση του μέ τήν Χρυσοπηγή, καθώς καί μέ τό Οἰκουμενικό Πατριαρχεῖο καί τόν Παναγιώτατο, κατά τήν Πατριαρχία τοῦ ὁποίου ἔγινε ἡ ἁγιοκατάταξη τοῦ Ἁγίου Πορφυρίου (καί τοῦ Ἁγίου Μελετίου τῆς Ὑψενῆς Ρόδου) ἀπό τήν Ἁγία καί Μεγάλη Σύνοδο, τόν Νοέμβριο τοῦ 2013;

Ὅπως εἴπαμε παραπάνω, στό τέλος τῶν ἐργασιῶν τῆς Ἁγίας καί Μεγάλης Συνόδου, τήν Κυριακή τῶν Ἁγίων Πάντων (26 Ἰουνίου 2016), ἡ Μονή μας εἶχε τή μοναδική εὐλογία καί τιμή νά δεχθεῖ τήν ἐπίσκεψη τῶν ἁγίων προκαθημένων καί τῶν μελῶν τῆς Συνόδου. Στό Καθολικό τῆς Μεταμορφώσεως ἔγινε δοξολογία καί ἐν συνεχείᾳ ἐπίσημη τράπεζα γιά ὅλα τά μέλη τῆς Συνόδου.

Τό ἀπόγευμα τῆς ἴδιας ἡμέρας, ἡ Α.Θ.Π. θεμελίωσε τόν ναό τοῦ Ἁγίου Πορφυρίου στή Μονή μας, τοῦ ὁποίου ἡ ἀνέγερση συνεχίζεται μέ παραδοσιακές μεθόδους, μέ πέτρα ἀπό τό φυσικό περιβάλλον. Μάλιστα, πρέπει νά ἀναφερθεῖ ὅτι γιά τήν ἀνέγερση τοῦ Ναοῦ βοήθησαν καί συνεχίζουν νά βοηθοῦν πολλοί ἄνθρωποι ἀπό τό Τορόντο, ἀλλά καί ἀπό ἄλλες πόλεις τοῦ Καναδᾶ καί τῆς Ἀμερικῆς, γεγονός πού δείχνει φανερά τήν παγκοσμιότητα τοῦ Ἁγίου.

Ἡ πνευματική σχέση τῆς Μονῆς μας μέ τόν ἅγιο Πορφύριο συνδέεται μέ τήν ἀρχή τῆς ἐγκατάστασης τῆς ἀείμνηστης Γερόντισσας Θεοσέμνης μέ τίς δύο πρῶτες ἀδελφές στή Χρυσοπηγή, τήν ὁποία (ἐνν. τήν Χρυσοπηγή) ὁ Ἅγιος εἶχε ἐπισκεφθεῖ, εὐλόγησε τή νέα ἀδελφότητα καί συμπαραστάθηκε καθοδηγητικά στήν πορεία της.

Ἡ ἀδελφότητα τῆς Χρυσοπηγῆς συνδέθηκε μέ τόν ἅγιο Πορφύριο μέ μεγάλη εὐλάβεια καί σεβασμό καί ἀπέκτησε μακρά πνευματική σχέση καί ἐπικοινωνία μαζί του. Μέ τή δική του προτροπή καί εὐλογία ἀνεγέρθηκαν τά νέα μοναστικά κτίσματα τῆς Μεταμόρφωσης, στήν περιοχή τῶν σπηλαίων πού ὁ Ἅγιος μᾶς εἶχε ὑποδείξει μέ τό χάρισμα τοῦ Θεοῦ. Ὁ ἅγιος Πορφύριος ἐνθάρρυνε παράλληλα τήν ἀδελφότητα, ὥστε νά ἀναβιώσει στήν περιοχή ἡ μοναστική ζωή, νά ἀναστηλωθοῦν τά ἐρειπωμένα παρεκκλήσια καί ἀσκητήρια στά σπήλαια καί νά προστατευτεῖ ὁ βιότοπος μέ τά δέντρα, τά πουλιά καί τίς πηγές.

Ὁ πατερικός λόγος τοῦ ἁγίου Πορφυρίου ἔχει ἀποτυπωθεῖ αὐτούσιος στό βιβλίο «Ἁγίου Πορφυρίου Καυσοκαλυβίτου, Βίος καί Λόγοι», πού ἔχει ἐκδώσει ἡ Μονή μας. Τό βιβλίο αὐτό ἔχει μεταφραστεῖ σέ περισσότερες ἀπό εἴκοσι γλῶσσες σέ ὅλο τόν κόσμο καί ἔχει διαβαστεῖ ἀπό ἑκατομμύρια ἀνθρώπους, στούς ὁποίους ἔχει μεταδώσει παρηγοριά, ἐλπίδα, χαρά καί νόημα ζωῆς καί σωτηρίας.

Ὁ ἅγιος Πορφύριος ἐκτιμοῦσε καί εὐλαβεῖτο τό πρόσωπο τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριάρχου Βαρθολομαίου καί ἀναφερόταν πάντοτε μέ σεβασμό, ἀγάπη καί ἐμπιστοσύνη στή Μητέρα Ἐκκλησία. Καί εἶναι πολύ εὐλογημένη συγκυρία ὅτι ὁ Οἰκουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαῖος εἶχε τήν μεγάλη χαρά καί τιμή νά γίνει ἡ ἁγιοκατάταξη τοῦ ἁγίου Πορφυρίου, κατά τήν περίοδο τῆς πατριαρχείας του.

This interview was conducted in Greek; errors or omissions in the translation are the responsibility of the author.